Modern Oyunlardaki Sinir Bozucu 25 Detay

Otomatik nişan

Bakın otomatik nişan alma bir oyunun zorluğunu başlı başına aşağı çeken ve keyfi baltalayan bir özellik, bunu kabul etmek lazım. Her attığımızı vuracaksak neden GTA gibi bir oyunu oynuyoruz ki? Ama bu özelliğin asıl keyif kaçırdığı kısım günümüzde iyice popüler hale gelen çok oyunculu oyunlar. Bir çok oyunculu oyunda otomatik nişan özelliğinin sunulması gerçekten saçma, evet konsol oyuncuları bu özelliği çok seviyor olabilir ama tatmin hissini alıp götürdüğünden, yeteneklerinin bir kısmını çöp ettiğinden haberleri olmasa gerek. Emin olun oyunları bu özellik olmadan da oynayabilir ve gerçekten büyük keyif alabilirsiniz.

Remastered / Remake bolluğu

Yeni bir şeyler yaratmak gerçekten bu kadar mı zor? Önceki neslin çok satan ve sevilen klasiklerini azıcık allayıp pullayarak Remastered veya Remake olarak sunmak bazı firmalara daha garanti geliyor. Aralarında yeni neslin ihtiyaçlarına göre titiz biçimde elden geçirilenler de var, grafikleri HD yapmanın ötesine geçemeyen başarısızlık örnekleri de. Ama ne olursa olsun daha az yeni fikir, daha az yeni IP demek oyuncuların farklı ve benzersiz deneyimler yaşamalarının da baltalanması anlamına geliyor.

Geçilemeyen ara sahne ve diyaloglar

Oyunun başında hikayeyi anlatan videoyu izlemeyi hepimiz severiz. Hatta oyun içindekileri de severiz, sonuçta ilk kez gördüğümüz bir videoyu neden geçmek isteyelim ki? Peki ya oyuna yeniden başlarsak, ya da önceki bir kaydımızı yüklersek ne olacak? Neden aynı şeyleri tekrar tekrar seyretmek zorunda olalım? Aynı diyalogları yeniden dinlemek, aynı seçenekleri seçmek, aynı şeyleri seyretmek aşırı derecede sıkıcı değil mi? Modern oyunlarda özene bözene hazırlanan ara sahneleri kaçırmamızı istemiyorlar herhalde, çoğunu geçmemize izin vermiyorlar. Belki eskiden videoların falan diskten yüklenmesi, ya da önden yüklendiği için illa gösterilmesi gerekiyordu ama günümüz oyunlarına da bir zahmet bir tuşa basarak bunları geçebilme özelliği ekleyiverin. İster geçeriz, ister geçmeyiz, ona da biz karar verelim.

Otomatik kayıt / checkpoint sistemi

Oyunlarda istediğimiz yerde kayıt yapabilmek kötü bir özellik değil, kontrolün bu şekilde elimizde olması oyundan daha çok keyif almamızı sağlıyor. Ama bu aralar çok fazla oyun otomatik kayıt veya checkpoint sistemini kullanmaya başladı ve bazıları bunu tam beceremediği için de sonuç bir felaket oluyor. Örneğin Empathy yanlışlıkla düştüğünüz bir yerde oyunu otomatik kaydettiği ve tek kayıt tuttuğu için oyuna baştan başlamanızı gerektiriyordu. Skyrim'de otomatik kayıttan yakınan onlarca Reddit mesajı var. Hele kötü checkpoint sistemi bir anda yarım saatlik bir oynanışı çöpe atmanıza ve saçınızı başınızı yolmanıza neden olabiliyor. Elimizin altında acayip kapasiteli harddiskler var, istersek bin tane kayıt dosyası bile alabilmeliyiz.

Çapraz platformda oynayamama

Günümüz oyunlarında çapraz platform desteği vermek artık hiç zor değil. Oyuncuların da istekleri zaten bu yönde. Özellikle çevrimiçi oyunları başka konsollara sahip olan arkadaşlarıyla da birlikte oynamak istiyorlar. Ama bazı firmaların konuya olan inatçı yaklaşımları keyif kaçıracak cinsten. Mesela Rocket League PC, Xbox One ve Switch arasında birlikte oynanabilecekken, PS4 sahipleri arkadaşlarıyla oynayamayacaklar. Eskiden bu teknoloji ya pek mümkün değildi, ya da çok maliyetliydi. Şimdiyse oyunculara bu imkanı sağlamamanın mantıklı bir bahanesini bulmak çok güç.

Fanboylar

Bir oyunu veya platformu sevmek ayrı bir şey; onu savunmak için karşı tarafa hakaret edecek, sanal şiddet uygulayacak, ezmeye çalışacak derecede savunmak apayrı bir şey. Bir oyuncunun bu seviyeye nasıl ulaştığını hep merak etmişimdir; mesela elektrik faturalarını Sony mi yatırıyordur, ya da ödevlerine Ezio mu yardımcı oluyordur? Nedir yani bunun mantığı. Fanboylar yüzünden haberlerde veya forumlarda oyunları veya platformları eleştirmenin zorlaşması, kendilerini ölümüne savunan fanboylar yüzünden firmaların "ne yapsak alıyorlar" diye düşünmesi iyi bir şey mi? Bence değil.

Görünmez sınırlar

Eskiden teknik olanaksızlıklar yüzünden oyunlarda karşımıza görünmez sınırlar çıkarılmasını anlayışla karşılıyorduk ama artık bunlar gerçekten de çok iğreti duruyor. Yap oraya koskoca bir tepe, tırmanamayacak kadar dik kayalıklar koy, ana karakterimiz yüzmeyi bilmiyorsa bir nehir akıt mesela. Ama karşımızda kabak gibi görünen ormana doğru koşarken bir anda görünmez bir duvara yapışıp yan yan gitmemize neden olma. Bu gerçekten de oyuncuda ciddi hayal kırıklığı yaratan bir şey çünkü.

Hep aynı kafadaki boss savaşları

Siz de bıkmadınız mı yıllardır aynı formülün kullanılmasından. İlerle, xx sayıda düşmanı öldür, karşına o düşmanların biraz daha gelişmiş hali olan bir boss çıksın. Öldür, devam et. Günümüzde artık daha yaratıcı, oyuncuları farklı şekillerde zorlayan boss savaşları görmek istiyoruz ve bence bunda haklıyız. Arada işini gayet iyi yapan oyunlar çıkmıyor değil (misal Dark Souls) ama onda bile tasarım çeşitliliğini bir kenara bırakınca formülün aşağı yukarı aynı olduğu çok sayıda boss var. Bu konuda yine en iyisi devasa çevrimiçi oyunlar; oradaki boss mantığı tek kişilik oyunlara ilham olduğu an çok daha keyifli oyunlar oynayacağız, emin olun.

Grinding

Bu kelimeyi bu şekilde bırakmak istemezdim ama içe sinen tam bir karşılığı da yok ne yazık ki. Özellikle de devasa çevrimiçi oyunlarda karşımıza çıkan ve gün geçtikçe oyuncuları bunaltan bir şey bu: bir kazanım elde etmek için aynı şeyleri tekrar tekrar yapmak zorunda olmak, tüm zamanını buna gömmek. Başlarda kabullendik, ama iş git gide zıvanadan çıkmaya başladı. World of Warcraft'tan örnek vereyim. Diyelim pet koleksiyoncususunuz, eskiden de tüm petleri toplamak için bayağı yer dolaşmanız, bolca zaman harcamanız gerekiyordu. Ama şimdi bazı petler öyle engellerin ardına kondu ki, mesela alakanız bile olmayan Death Knight sınıfını 110. levele getirmeniz, bu da yetmiyormuş gibi üç artifact silahını da maksimumlamanız gerekiyor. Nereden baksanız günler, belki de haftalar alacak ekstra bir uğraş ve hiç keyifli değil.

Erken Erişim

Aslında Erken Erişim'in mantığı gayet iyiydi, bu sayede oyuncular da oyunun geliştirilme aşamasında söz sahibi olabilecekler ve birkaç ay içinde de fikirleriyle katkıda bulundukları bu oyunu oynayabilecekti. Sonra ne mi oldu? Bazı oyunlar Erken Erişimden hiç çıkmadılar, aralarında yıllardır EE'de duran oyunlar oldu. İşin kötü yanı Erken Erişime katılmak için bazen indirimli de olsa oyunu satın almış olmanız gerekiyor, yani oyun yayınlanmaz veya yarıda o halde bırakılsa bile paranızı geri alamıyorsunuz. Sistemi bu şekilde sömüren oyunlar yüzünden artık Erken Erişime şüpheyle yaklaşır olduk.

Aşırı kolaylık

Oyunların aşırı zor olmasını savunmuyoruz, ama belli bir miktar zorluk da şart. Eskiden oyunlarda ölünce baştan başlardık, takıldığımız yerlerde öyle anında yardım alamazdık. Oyunda ilerlemenin, bir şeyleri başarmanın verdiği tatmin duygusunu sonuna kadar yaşardık. Günümüzde ise bazı oyunlar aşırı derecede kolaylaştırma seçenekleri sunuyor, oyuncunun elinden tutma olayını biraz abartıyorlar. Artık çoğu oyunda normal zorluk seviyesi "oyuncuyu üzmeyelim" mantığıyla ayarlanıyor ve yanında birkaç tane artı zorluk seviyesi sunuluyor. Halbuki oyunun dengesi başta buna göre ayarlansa emin olun alacağınız keyif de çok daha fazla olacak.

Oyunları film gibi izlemek

Biz bir oyunu oynadığımızda o oyunu "oynamak" istiyoruz, "izlemek" değil. Ama günümüz oyunlarında böyle kötü bir alışkanlık başgösterdi, oyuncudan minimum derecede katkı alan ve gerisini kendi başına oynayan oyunlar. Eğer bir oyunun %80'inde ara video izleyeceksek gider film izleriz, neden oyun oynayalım ki? Başlarda bu fikri güzel kullanan oyunlar da gördük, Telltale oyunları bunun güzel bir örneğidir ama sonra onlar da o kadar cılkını çıkardılar ki ben şahsen çoğu oyunu yarıda bırakmaya başladım mesela.

QTE

QTE'lerin zevkli olduğu bir dönem vardı ve o dönem geçeli çok oluyor. QTE'nin kendisiyle ilgili bir sorunumuz yok, Heavy Rain gibi oyunlar sağlam bir senaryoyla bu mekaniğin ne kadar başarılı bir oyun deneyimi yaşatabileceğinin kanıtı zaten. God of War da öyle, hem zırt pırt karşınıza çıkmıyor, hem de savaşlara gerçekten epik bir hava kazandırıyor. Ama olur olmaz her oyunda karşıma çıkan kapıyı açmak için X ve Y tuşlarına bastırma bana, kol ile yarım daire çizmemi isteme, ufacık taşı itmek için ard arda A tuşuna bas deme. Bilmiyorum, bu QTE'yi gerçekten seven var mı?

Yıkılamayan binalar, içine girilemeyen evler

Bir oyunun grafikleri istediği kadar gerçekçi, atmosferi istediği kadar sağlam olsun. Az önce koskoca helikopteri havaya uçurduğum roketatarla ateş ettiğim bir beton duvar hala daha parıl parıl parlıyorsa, yirmi tane bina içinden sadece yönlendirildiğim tek bir binanın içine göz atabiliyorsam oyunun tüm keyfi bir anda kaçabiliyor, o gerçekçilik havası bir anda puf diye dağılabiliyor. Artık günümüz teknolojisiyle bu tür özellikleri eklemek son derece basit, yüzlerce örneği var. Sene olmuş 2017, artık oyunlarda alışık olduğumuz standardı görmek istiyoruz, çok mu?

Ön sipariş ve bonusları

Firmalar artık bize diyor ki "biz henüz bu oyunu bitirmedik, bunun siz de farkındasınız; ama bu oyunu biz size bitmiş gibi aynı fiyattan satıyoruz". İşin kötüsü de biz de bunu kabulleniyoruz, hatta alışkanlık haline getiriyoruz. Oyun firmaları da bizim bu jestimizi karşılık bırakmıyorlar ve güya ödüllendirir gibi bonuslar veriyorlar. "Oyunu herkesten iki gün önce oynayacaksınız" diyorlar, "yaşasınnn koskoca 2 gün" diye atlıyoruz. "Alın size 10,000 de oyun içi kredisi" diyorlar, "off harca harca bitmez" diyoruz. Eskiden bunun bir anlamı vardı, oyunlar kutulu olarak satılırdı, aradığınız oyunu bulamama riski vardı. Özellikle sınırlı sayıda üretilen Koleksiyon Versiyonları için ön sipariş önemli bir şeydi. Ama dijital olarak dağıtılan oyunları ön siparişe almak mı? Hadi canım.

Downgrade

Oyun fuarlarını büyük merakla takip etmemizin, yeni fragmanlar yayınlandığında heyecanla izlememizin bir sebebi var. Biz çıkacak oyunun nasıl bir şey olduğunu öğrenmek istiyoruz. Videoda ağzımızı açık bırakan grafikler, inanılmaz mekanikler, gerçekötesi sahneler gördüğümüzde mutlu oluyoruz. Ama sonra ne oluyor; oyun çıkıyor ve o yüzündeki ter damlası bile seçilen karakter bir armuta dönüşmüş şekilde karşımıza çıkıyor. Watch_Dogs örneği hala aklımızda, değil mi? Ya da bir Assassin's Creed Unity'nin "resmi Alfa görüntülerine", bir de oyunun kendisine bakın. Hayalini kurduğumuz oyunla karşılaşamayınca yaşanan hayal kırıklığı tüm keyfi de beraberinde götürüyor.

Bazı oyunların Türkiye fiyatları

Bir oyuna dair keyfimizi kaçırabilecek en büyük şey sanırım o oyunu oynayamamak olur. Günümüzde bazı oyunların fiyatları zaten iyiden iyiye yükselmiş durumda, eskiden 40$ gibi fiyatlara burun kıvırırken 50$, 60$ diye yükselmeye başladılar. Paramızın dolar karşısındaki hali de malum. Steam ve Steam üzerinde oyunu bulunan bir çok firma bize özel kur kullanırken bazı firmalar tuhaf biçimde bize özel, aşırı yüksek fiyatlarla karşımıza çıkmaya başladılar. Mesela Bethesda normalde 60$ olarak belirlediği oyununu bize 266 liradan, yani 75$'dan satmaya çalışıyor. Anlamsız, saçma sapan ve keyfimizi kaçırmamanın tek yolu bu tür fiyatlara kanmayıp tepkimizi göstermek.

Kendiliğinden dolan canlar

Şu mekanik bir türlü eskimedi, gitti. Bu yalnızca bir mantık hatası değil, oyunun keyfini baltalayan şeylerden birisi. Savaşta vuruluyorsun, bir siperin arkasında bir süre bekleyip hooop taptaze çıkıyorsun tekrar meydana. Kolundan, bacağından yara alıyorsun ama hareket kabiliyetinde bile en ufak sıkıntı olmadan devam ediyorsun. Artık gerçekliğin ön plana çıktığı modern oyunlarda bu iyice göze batmaya başladı. Bir oyunda ölme korkusu yaşamanın atmosfere nasıl katkıda bulunduğunu görmek isterseniz Dark Souls oyunlarını oynamanızı öneririm.

Mini harita ve yön bulmanın kolaylığı

Geçenlerde oyun tasarımıyla ilgili bir makale okumuştum, orada yazar aynen şöyle diyordu: "The Witcher 3 oynarken mini haritayı kapatın, oyun deneyiminin ne kadar değiştiğine inanamayacaksınız". Gerçekten de miniharitadan gözümüzü ayıramıyor, oyun dünyasına odaklanmak yerine haritaya odaklanıyor ve oradan oynuyoruz oyunu. Harita olmasın demiyoruz, tabi ki olsun ama yön bulmak da bu kadar kolaylaşmasın, değil mi? Ya da Bioshock Infinite'te olduğu gibi gideceğimiz yönü koskoca bir okla gösterme. Kaybolmanın da kendince bir keyfi vardır.

Kişiselleştirmenin suyunu çıkarmak

Oyunlarda karakterlerimizi, araçlarımızı, ne bileyim evlerimizi falan kişiselleştirmek güzel bir özellik aslında. Ama bunun suyu çıktığı zaman hem göze hoş görünmüyor, hem de bu aşırılığı sorgulamamıza neden oluyor. Call of Duty'de pembe tüfek kullanmak ne demek yahu, rengarenk zırhlara bürünüp savaş ortamına inince çok mu güzel oluyor? Aksine diğer oyuncuların atmosferi de bundan etkileniyor. Ben savaş alanında pembiş birine görsem atmosfer falan kalmaz açıkçası. Tabi Gingerbread Man kostümü gibi hayır amacıyla eklenen kostümler var ama yine de oyunun keyfinden çok şey götürüyor bunlar.

Yapay zekanın kandırılabilirliği

Yapay zeka her zaman kandırılabilir oldu ama eskiden oyun geliştiricilerinin yapabilecekleri sınırlı olduğu için bu durum çok fazla göze batmıyordu. Tamam Commandos'ta yere sigara atıp düşmanı kandırabiliyorduk, ama o zamanlar oyunlarda belli formüller kullanılmalıydı. Teknoloji ve yapay zeka bu kadar gelişmiş değildi. Yani şimdi kalkıp da tuğla at, adam tuğlanın düştüğü yere gelsin, öldür. Bir tuğla daha at, diğeri de gelsin. Gerçekçilikle övünen modern oyunlarda bu işe bir çözüm bulmaları gerek. Horizon: Zero Dawn'da ıslık çaldığımda gizlendiğim çalıya tek bir düşman gelmesin yani.

"Vision" modları

Günümüz oyunlarında sıkça karşılaşmaya rastladığımız bir özellik. Batman bir anda Detective Vision'a geçer, en ince ayrıntıları bile görür; Assassin's Creed'de Eagle Vision'a geçeriz, düşmanları müttefikleri falan anında tespit ederiz. Bakın tabi ki oyunlarda kesin bir mantık aramıyoruz ve bazı oyunlar bu mekanikleri oyun dünyası içerisinde belli bir mantığa oturtarak açıklayabiliyorlar (özellikle de Batman) ama bunun suyu çıkıp da Hitman'den Far Cry Primal'e her oyunda kullanılmaya başlayınca hiç de hoş olmuyor. Bunun bölüm tasarımına ve karakterle bütünleşmeye olumsuz etki ettiğini de kabul etmek lazım.

Hileciler

Hileciler aslında her devirde keyif kaçan faktörlerden biriydi ama çevrimiçi oyunların yaygınlaşması, çok oyunculu oyunların büyük popülariteye ulaşması bu kişileri daha bir ön plana çıkardı. Örneğin adamlar Grand Theft Auto Online'da hile programlarına gerçek paralar yatırıp oyun içine milyonlarca para aktarıyor ve güzelim oyun deneyimini herkes için zorlaştırıyorlar. Minecraft sunucularında hileyle uçanlar mı dersiniz, CS:GO'da duvarların ardından sizi görüp de kafadan vuranlar mı.

DLC'ler

Başlangıçta masum bir yenilikti DLC, oyunun ömrünü uzatıyor, ana oyuna doyamamış olan oyunculara yepyeni maceralar sunuyordu. DLC mantığını hala daha son derece güzel biçimde kullanan oyunları (mesela The Witcher 3) tenzih ediyoruz tabi ama ana oyundan kestiği kısımları DLC adı altında satmaya çalışan, hatta DLC ile halihazırda oyun içinde bulunan özellikleri bir zahmet açan firmalar yüzünden artık tüyleri diken diken eden bir kavram oldu bu. Yahu Mortal Kombat X'in karakter seçim ekranında gri gri karakterleri görüyorum, bunları bana neden DLC ile ayrı satıyorsun ki?

Mikroalışverişler

Eskiden mikroalışveriş gibi bir derdimiz yoktu, bir oyunu satın aldığımızda sunduğu her şeyi bir şekilde oyun içinden açabileceğimizi bilirdik. Sonrasında ufak tefek alışverişler başladı, firmalar oyuna verdiğimiz para yetmiyormuş gibi bir de cazip özellikleri ufak miktarlar karşılığında 'opsiyonel' olarak sunmaya başladılar. Bazıları işi abarttı, örneğin NBA 2K'da mikroalışverişlere bulaşmadan oyuncu takası veya yönetim kararları bile veremez hale geldik. Bazı oyunlar para karşılığı XP satmaya, daha iyi silahlar falan vermeye başladı. Tamam kostümü falan parayla sat ama özellikle de çok oyunculu modda dengeleri bozacak şeyleri de satın alamayalım yahu. Nerede kaldı yetenek?