Erişilebilirliğin ilk bölümünde görme ve duyma engeli olan bireyler için oyunların nasıl erişilebilir olabileceğine göz atmıştık. Gözden kaçıranlar ya da tekrar bakmak isteyenler buraya tıklayarak yazıya gidebilirler. Eğer hazırsak ikinci ve son kısıma başlayabiliriz.
Motor Gelişim Yetersizliği
Vikipedi'den alıntılarsak motor beceri, belirli bir işi gerçekleştirmek için uyumlu motor hareketi sağlayan davranışları öğrenme sıklığıdır. Bebeklikten ergenlik dönemine kadar gelişimini tamamlayan bu beceriler kaba ve ince diye iki kategoriye ayrılır. Kaba beceriler, yürümek, koşmak, zıplamak gibi hareketlerdir. İnce becerilere ise piyano/gitar çalma, yazı yazma ve video oyunu oynama gibi beceriler örnek verilebilir.
Motor becerileri yetersiz olan oyuncular için Quick Time Event (QTE) gibi, kısa zamanda hızlı şekilde tuşlara basılması gereken oyunlar erişilebilir olmaktan uzaklar. Bu yüzden oyun firmaları, oyunlarındaki bu tarz sekansları kolaylaştıracak ya da direkt es geçebileceğimiz seçenekler eklemeli.
Aynı şekilde oyunlara zorluk seçeneği eklenerek daha fazla kitlenin oyunları bitirmesi sağlanabilir. Tabii Souls oyunlarını konu dışı tutuyorum. Onun tartışmasını başka zaman yaparız.
Tabii kolay mod eklemek tek başına yeterli olmayabilir. Oyun içi dinamiklerin daha fazla özelleştirilebilir olması bazılarımız için harika bir durum. Tabii bu oyundan oyuna değişen bir şey ama mesela Guardians of the Galaxy'de gayet güzel çalışıyor.
Marvel's Guardians of the Galaxy zorluk ayarları
Motor becerileri yetersiz oyuncular için özelleştirilmiş kontrolcüler de mevcut. Buna en büyük örnek olarak Microsoft'un Adaptive Controller'ı verilebiliriz. AbleGamers gibi sitelerden de özel kontrolcü yapılabiliyormuş ama maalesef Türkiye'de satılan hiçbir seçenek bulamadım :(
Belki bu altbaşlığın en başında söylemem gerekiyordu ama oyunlarda özelleştirilebilir tuş konfigürasyonu seçeneği de olmazsa olmaz durumda. Özellikle kontrolcünün R2/RT tuşlarına basmak (ya da L3/R3), diğer tuşlara basmaktan daha zor ve bu tuşlara basmak herkes için mümkün olmayabilir. Hali hazırda konsollar, kendi arayüzlerinden tuş konfigürasyonunu destekliyor ama hiç kimse bunu her oyun için ayrı ayrı yapmak istemez. Bu yüzden bu durum çok önemli.
Oyunlar ayrıca yapabiliyorsa birden fazla tuşa aynı anda basmamız gereken senaryolar için de daha kolay bir alternatif sunabilir. İçinizden "Her şeyi de nasıl yapsın be Mert" dediğinizi duyar gibiyim ama inanın bana, isteyince oluyor. Uncharted 4'ün ve Lost Legacy'nin tek elle oynanabildiğini biliyor muydunuz mesela? Ben bilmiyordum ve bu konuyu araştırıncaya kadar pek olabileceğine de ihtimal vermezdim. Ama Naughty Dog istemiş ve başarmış.
Bilişsel Bozukluklar
Bilişsel bozukluklar, bir kişinin akranlarına kıyasla zihinsel yeteneklerinde fark edilebilir bir düşüş yaşadığı bir durumdur. Disleksi, demans, amnezi gibi çok fazla çeşide sahip olduğundan ötürü oyun geliştiriciler için zor bir konu gibi gözükse de yapılabilecek seçenekler mümkün.
Bunlara ilk olarak, bir önceki yazıda sıkça belirttiğim altyazı seçeneklerinin eklenmesini söyleyebiliriz. Disleksi gibi bir hastalığa sahip bireyler için altyazının fontu, tipi, boyutu gibi seçeneklerin eklenmesi çok önemli. Ayrıca disleksi hastaları için özel bir font mevcut.
Buna ek olarak eğer oyun, ara sahneler üzerinden değil de Undertale gibi bir metin üzerinden bir anlatıma sahipse bu yazıların otomatik olarak geçmemesi sağlanabilir. Bu, anadilinde oynamayan bireyler için de güzel bir şey.
Kısa süreli hafıza kaybı yaşayanlar ya da okuduğunu hızlı idrak edemeyenler için ise görevler; kısa ve net ifadelerle, istediğimiz an açıp okuyabileceğimiz şekilde tasarlanabilir. Bu sayede ne yaptığımızı anlamak ve hatırlamak kolaylaşır. Görevin nerede olacağını gösteren opsiyonel bir gösterge de bu durumu kurtarabilir.
The Witcher 3 görev ekranı
Tabii bu durum sadece görevler için geçerli değil. Oyunun nasıl oynandığını gösteren/anlatan bir doküman ve istediğimiz vakit girebileceğimiz tutorial kısımları, işleri oldukça kolaylaştırabilir.
Kimler Neler Yapıyor?
Bu konuya büyük önem gösteren firmalara EA, Microsoft, Ubisoft ve Sony'i sayabiliriz. Microsoft ve Sony, yeni nesille beraber konsol arayüzlerinde renk seçenekleri, menüyü sesli okuma ve mağazaya erişilebilirlik seçeneği eklemek gibi çeşitli adımlar attı. Ayrıca bu iki dev firma, sitelerinde erişilebilirlik ile ilgili uzun rehber yazıları yayınladı. Hatta Microsoft'un 4 saatlik eğitim videosu da mevcut.
Microsoft ve Sony oyunlarında detaylı erişilebilirlik ayarlarını da görebiliyoruz. Aynı şekilde neredeyse tüm EA ve Ubisoft oyunlarında da kapsamlı ayarlar mevcut. Ancak bu noktada bir oyuna değinmek istiyorum ki "İşte standart bu olmalı" dedirtecek seçeneğe sahip: The Last of Us Part II. 60'dan fazla erişilebilirlik seçeneği olan oyun tamamen görme engelli oyuncuların dahi bitirebileceği şekilde tasarlanmış durumda. Muhteşem bir şey bu. AAA oyunların istese gelebileceği seviyeyi bize gösteren harika bir örnek. Umarım sayıları fazlaca artar.
Belki bir The Last of Us olamasalar da bağımsız oyunlarda da çok hoş ayarlar görebiliyoruz. Eğer oyun geliştiricisi iseniz ya da niyetiniz varsa fazla maliyet gerektirmeyen çokça ayar ekleyebilirsiniz.
Daha Gidilecek Yol Var
Erişilebilirlik, oyun sektöründe son yıllarda önemli ölçüde umursanan bir konu oldu. Her sene daha fazla seçeneğin artması muhteşem bir şey ancak henüz bir endüstri standartından bahsedemiyoruz. Bu yüzden araştırmalar, çeşitli fikirler sürekli konuşuluyor ve tartışılıyor. Ben de eğer daha fazla bilgi açlığı içerisindeyseniz diye birkaç kaynak iliştiriyorum buraya. Belli mi olur, bir gün belki siz bir şeyleri değiştirecek olursunuz.
- //caniplaythat.com/ -> Oyunların erişilebilirlik seçeneklerini inceleyip güncel haberleri paylaşıyorlar
- GMTK Erişilebilirlik video serisi -> Bu yazıdaki başlıklar ile beraber yıllık oyunların erişilebilirliklerini inceleyen video serisi
- //gameaccessibilityguidelines.com/ -> Oyun tasarımcılarının oyunlarının nasıl erişilebilir yapılabileceğine dair rehberler içeriyor
- //dagersystem.com/ -> Oyunları erişilebilirlik yönünden inceliyor
