Milenyumun üstüne eklediğimiz 17 yıl sonunda bile, ne yazık ki kadınların oyunlardaki temsilini tamamı ile "normalleştiremedik." Lara Croft ve Aloy gibi güçlü kadın karakterler, normal bir durum olmak yerine, bizi şaşırtan ve özellikle üzerinde makaleler yazmamız gereken bir konu olmakta. Aslında ayakları yere basan kadın karakterler, onların varlığına karşı çıkan bazı toplulukların bile işine gelmekte ama nedense farkında değiller...
OGZ İMC'nin 12. bölümünde yazarlarımıza kadınların oyunlardaki temsili hakkında neler düşündüklerini sordum. Sizce kadınların oyunlardaki izdüşüme yeterli mi? Yorumlarınızla tartışmaya katılmaktan çekinmeyin.
Serpil Ulutürk
Erkeklerin önceden "benim bölgem" diye işaretlediği her alanda olduğu gibi oyunlarda da kadınların ilk sahneye çıkışı biraz eğretiydi. Kadınlar uzun bir süre oyun dünyasının misafir karakterleri oldular. Göz gönül şenlensin, hikâyenin yardıma muhtaç karakteri olsun, piksellerle aramızda bir tutku bağı gelişsin diye düşünülmüş küçük hilelerden biri...Oyunun asıl karakteri olarak ortaya çıkan kadınları bile oyuncular oraya iteledi uzun zaman, ki Lara Croft üstüne dönen muhabbetleri hepiniz hatırlarsınız. Aynı dandik esprileri duymaktan içimiz bunalmıştı yıllarca.
Ama o dönemin geride kaldığını düşünüyorum ben de. Mirror's Edge'de Faith, Beyond Two Souls'ta Jodie, Horizon'da Aloy ve şahsi favorim olan Last of Us'ta Ellie başka karakterlere derinlik katsın diye üretilmiş dekor parçaları değiller. Başından beri saçma olan ve 80'li 90'lı yıllar için bile fazlasıyla demode olan bir önyargının yıkılışı bu kadar gecikmemeliydi yine de. Erkek oyuncuların kendilerini özdeşleştireceği karakterlere odaklanacağız derken kadınları tümüyle unutan ve yine büyük çoğunluğu erkeklerden oluşan oyun sektörü, en büyük pişmanlıklarından birini bu karakterlerin oyuncular tarafından nasıl sahiplenildiğini gördükten sonra yaşamıştır diye tahmin ediyorum. Biraz da öyle olmasını diliyorum.
Oyun sektörüne yapımcıların değil oyuncuların öncülük etmesi oyuncular adına harika ama sektörün kendisi için uzun uzun oturulup düşünülmesi gereken bir şey. Biz yapımcıları sanatçı, oyunları da sanat eseri olarak görmeye hazır olsak da sektör "tüketici bunu istiyor" mantığıyla hareket ettiği sürece "pazar" olarak kalacaktır.
M. İhsan Tatari
Ben güçlü kadın karakterleri severim. Hünerli bir hikaye anlatıcının elinde en az erkek bir baş karakter kadar unutulmaz olabilirler. Yeterki başarılı bir şekilde yansıtılabilsin, seks objesine dönüştürülmesin.
Mesela Metal Gear Solid'teki Kurt karakteri taraflı tarafsız herkes tarafından çok sevilmişti. Ama MGS V'teki Quiet gereksiz göğüs dekoltesi yüzünden çok eleştiri aldı. Ben de pek sevmedim kendisini.
Tomb Raider'ın da ilk oyunundan itibaren her yeni macerada göğüslerinin büyütülmesi olayı var bir de. Oyunların kalitesi kadının vücut ölçüleriyle ters orantılıydı resmen. Sonra ne oldu? Üçüncü reboot ile seks objesi kimliğini bir kenara atan, daha insancıl, daha güçlü bir Lara geldi ve tekrardan gönüllerin sevgilisi oldu.
Öte yandan bir Alyx Vance rüzgârı geçti bu topraklardan. Half-Life 2'de tanışma şansına eriştiğimiz bu hatun sıfır dekolteye sahip olmasına rağmen karakteri, esprileri ve sempatikliğiyle hepimizin kalbini çalmıştı. Öyle ki kırk yıllık dostumuz Gordon'a "Konuşsana öküz adam! Bir iltifat et, bir gül şu kıza!" diye diye bir hal olmuştuk ekran başında :) İşte böyle yansıtılan kadınlara can, 1Up ve levye kurban...
Alp Pektaş
Alyx Vance'den Ciri'ye pek çok kadın karakter iyi temsil ediliyor bence. Güzel oyuncak bebekler değiller. Onların da duyguları, düşünceleri ve hayalleri var. Bir oyundaki kadın karakteri yönettiğimde onun yaşadıklarına tanıklık edip, neler hissettiğini öğrenebiliyorum. Şahsen seçme imkanım olduğunda da kadın karakterleri seçiyorum. Efor sarf edip onları güçlendiriyorum ki kimse canlarını yakıp onları ezmeye çalışmasın. Belki de baskıcı, gaddar hemcinslerim yüzünden senelerdir çektikleri sıkıntı ve acılardan ötürü kendimi onlara affettirmem gerektiğini düşündüğüm için bunu yapıyorumdur.
İşin bir de tartışma yaratan boyutu ve buna dair düşüncemden bahsetmek istiyorum. Bazı oyunlarda karakterinizin cildinden kıyafetine pek çok özelliğini değiştirebiliyorsunuz. Üstüne kurulabilen modları da düşünün. Haliyle bir oyuncu bir kadın karakter seçip onu çekici, seksi yaptığı zaman oyun hemen cinsiyetçi oluyor. Oyuncuya da sap, bodrumda yaşayan yalnız ergen yaftası yapıştırılıyor. Bu bence ikiyüzlülük. Çünkü benzer bir kafa yapısıyla düşündüğünüzde kaslı, üstü çıplak savaşçı erkekler de cinsiyetçi. Onlarla oynayanlara da laf edilmeli.
Eser Güven
Ben kadınların özellikle de yakın zamanlı oyunlardaki izdüşümünü kesinlikle çok başarılı ve isabetli buluyorum. Yani şöyle söyleyeyim, göğsü büyük veya küçükmüş, dekolte giyinmiş veya giyinmemiş, seksiymiş ya da değilmiş bunlar benim için önemli değil. Sonuçta bu video oyunlarındaki ortak özelliklerden biri çünkü. Bir düşünsenize başrolünde çirkin, çelimsiz bir erkek karakterin olduğu kaç tane oyun sayabilirsiniz? Larry sayılmaz, onun olayı zaten çirkin olması :) Geralt yakışıklı, Joel yakışıklı, Kratos kas deposu, Dante yakışıklı, John Marston acayip karizmatik. Ama bu karakterleri sevmemizin nedeni fiziksel özellikleri değil, kendi oyun dünyalarındaki duruşları ve tavırları değil mi?
İşte kadın karakterler için de aynısı geçerli bana göre. Lara Croft şort yerine pantolon giyseydi bile sırf oyunda yansıttığı karakter yüzünden sevilirdi. Ama tersi bence geçerli değil; oyunların için boş, Lara da beceriksiz olsa göğüsler bile kurtaramazdı durumu. Kaldı ki son zamanlarda karşılaştığımız kadın karakterler belli bir stereotipin de dışına çıkıyor, aklıma gelen ilk örnek Horizon: Zero Dawn'daki Aloy. Yani anlayacağınız ben özellikle de son zamanlarda çıkan oyunlarda kadın karakterlerin tuttuğunu koparan cinsten olmasını oldukça beğeniyorum ve bu tür oyunları oynarken ekstradan keyif alıyorum.
Utku Çakır
Ataerkil bir dünyada, erkeklerin domine ettiği oyun dünyasında yer alıyoruz. Yabancı forumları ve haber sitelerini taradığınızda, neredeyse her gün en az bir tane online oyunlarda kadınlara karşı taciz haberi göreceksiniz. Bence bunun sebebi, kadınların oyun sektöründe yeterli kadar temsil edilememesinden kaynaklanmakta.
Oyun sektörü oldukça genç bir endüstri. 90lar ve 2000lerin başında her oyundan fırlayan "Kaslı, beyaz, genç asker adam," tipi son zamanlarda "Yaşlı, beyaz baba," tipine dönüştü. Kadınların, oyunların genelinde, aptal bir seks objesi olarak kullanılmaya bırakılması 2017 yılında hâlâ tam olarak geçemediğimiz bir eşik. Şimdi bile, bir oyunun başrolünde kadın olacağının açıklanması erkeklerin domine ettiği bazı topluluklardan negatif yorumlar gelmesine neden oluyor Bene bunun sebebi alışık olmamakla alâkalı. Biz televizyonda, büyük ekranda ve oyunlarda ne kadar kadın ve azınlık topluluklarını görürsek, o kadar kısa sürede onlara alışacağız demektir. VICE Waypoint'in siyahi Yazı İşleri Müdürü Austin Walker'ın da dediği gibi, "Ben bir çocukken oyunlarda siyahi karakterler görmeye başladığım zaman, benim gibi insanların da bu sektörde varolabileceklerini anladım."
